Armoede in Vlaanderen stabiliseert voor het derde jaar op rij.
Gericht armoedebeleid kan werken, maar moet versterkt verder gezet worden. Beleid dat radicaal wil inzetten op het uitroeien van armoede moet op diverse levensdomeinen tegelijk (inkomen, werk, gezondheid, onderwijs, wonen en samenleven) moedige keuzes durven maken met specifieke en gerichte maatregelen voor mensen met een laag inkomen.
Armoedebarometer 2024. Jaarlijkse stand van zaken en spiegel voor het beleid.
Voor het derde jaar op rij blijft het armoedecijfer in Vlaanderen hangen op 7,8%. Dankzij gerichte maatregelen zijn inkomens verbeterd en de armoedekloof verkleind, maar meer dan een half miljoen Vlamingen leeft nog altijd in armoede. Decenniumdoelen pleit daarom voor versterkt beleid en fundamentele keuzes om écht vooruitgang te boeken.
Armoede binnen de 6 levensdomeinen
Met deze 17e Armoedebarometer geven we een update van de armoede-situatie in Vlaanderen op basis van de cijfers uit 2023. We zoomen in op de 6 levensdomeinen.
Inkomen
De federale regering verhoogde de sociale minima, bovenop de index en de welvaartsenveloppe. Toch volstaan de meeste uitkeringen niet voor een menswaardig inkomen. Het groeipakket werkt onvoldoende herverdelend en volgt bovendien de index niet.
Werk
De werkloosheid blijft dalen en de werkzaamheid stijgt. Maar niet voor iedereen. Verplichten van kwetsbare mensen is geen hefboom naar werk omdat er geen rekening gehouden wordt met drempels in kinderopvang en vervoer.
Wonen
Betaalbaar wonen is een verre droom voor zo’n kwart miljoen mensen. Het tekort aan sociale woningen blijft oplopen. Op de private huurmarkt stijgen de huurprijzen. Ook de woonkwaliteit en de energie-efficiëntie zijn een probleem.
Gezondheid
De ongelijkheid in toegang tot goede gezondheidszorg is toegenomen doordat sommige huishoudens te lage huishoudbudgetten hebben en besparen op gezondheidsuitgaven. De maximumfactuur en de derdebetalersregeling helpen wel om de betaalbaarheid van gezondheidszorg te verbeteren.
Onderwijs
Laaggeletterdheid en laaggecijferdheid nemen sterk toe. De ongelijkheid in onderwijs is groot. Het aantal onbetaalde facturen stijgt bij gezinnen in armoede.
Samenleving
Kwetsbare groepen ervaren drempels op verschillende levensdomeinen die het moeilijk maken om deel te nemen aan de samenleving. Vooral op de arbeidsmarkt en de markt van de huurwoningen speelt uitsluiting erg sterk.
Onze voorstellen
12 werken voor een moedig beleid.
Onontbeerlijk hiervoor:
- Rechtvaardige fiscaliteit
Rechtvaardige fiscaliteit, die ook de vermogens eerlijk belast, voor minder ongelijkheid en meer middelen voor armoedebestrijding en voor een ambitieus en sociaal klimaatbeleid.
- Armoedetoets
Verplichte armoede- of inkomenstoets voor alle beleidsmaatregelen.
Alle sociale minima (vervangingsinkomens en bijstandsuitkeringen) boven de Europese armoedegrens tillen.
De koppeling van het Groeipakket aan de levensduurte, door ‘automatische volledige indexering’ en een gerichte verhoging van de sociale toeslagen.
De afschaffing van de verplichte gemeenschapsdienst in het kader van een humaan activeringsbeleid met onder andere laagdrempelige toegang tot de arbeidsmarkt.
Meer investeringen in de sociale economie met minstens 10.000 extra plaatsen en een nieuw groeipad voor 'klimaat jobs'.
Een sterke solidaire verplichte ziekteverzekering met een groeinorm voor de financiering van minstens 3%
Verdere verfijning van het systeem van de maximumfactuur en een bredere en veralgemeende toepassing van de derdebetalersregeling.
Invoering maximumfactuur in het secundair onderwijs en maatregelen om de kosten in het basisonderwijs effectief te doen dalen.
Een verhoging en versnelling van de investeringen in sociale huisvesting met 14% (20% in stedelijk context) als bindende beleidsdoelstelling in 2035, met specifieke aandacht voor energie-efficiëntie.
Verhoging van de kwaliteit en de energie-efficiëntie van de sociale en private huurwoningen met doorgedreven renovatieprogramma’s. Maximale inzet van hernieuwbare energie en energiezuinige toestellen.
Uitbreiding en automatische toekenning van het sociaal energietarief voor de 20% laagste inkomens en een getrapt systeem voor de groep uit de derde inkomensdeciel, zodat zij niet langer uit de boot vallen.
Verlaging van de drempels voor en automatische toekennen van de huurpremie voor iedereen die 1 jaar op de wachtlijst staat.
Positieve acties voor meer gelijke kansen en juridische praktijktesten om discriminatie op de arbeid -en woonmarkt terug te dringen.
Actuele cijfers
Vlamingen onder de armoededrempel
Grootste risico op armoede
- Werklozen (33%)
- Mensen geboren buiten de EU (25%)
- Huurders (19%)
- Eenoudergezinnen (17%)
- Kortgeschoolden (16%)
van de Vlamingen geeft aan moeilijk rond te komen
- 214.000 mensen in Vlaanderen bezochten minstens een keer een voedselbank.
- De prijs van levensmiddelen steeg sneller dan in de buurlanden. Het gaat om een toename met gemiddeld 12,7%
Ondanks aanpassingen aan het groeipakket blijft kinderarmoede in Vlaanderen al jaren stabiel
Gemiddelde kindkost van Vlaamse gezinnen op vijf jaar tijd gestegen met 28%