Een warme samenleving, dat is een van de kernwoorden van de startnota voor een nieuwe Vlaamse regering. Volgens de opsteller ‘is Vlaanderen een warme thuis, en niet enkel een administratief loket’. Wie echter kijkt wat er allemaal achter dat loket wordt klaargestoomd kan niet anders dan vaststellen dat deze startnota blijkbaar niets begrepen heeft van de omvang van de armoede en achterstelling in Vlaanderen en van de urgentie om de trieste armoedecijfers te laten dalen.
En dat is zowel onbegrijpelijk als onrustwekkend.
Tijdens de kiescampagne werd nochtans duidelijk dat armoede een sociaal-maatschappelijke kwestie van de eerste orde is. Want achter de armoedecijfers zagen we beelden van werkende eenoudergezinnen die nauwelijks de eindjes aan elkaar kunnen knopen, van mensen met een migratieachtergrond die omwille van discriminatie en negatieve selectie niet aan de bak komen, van kortgeschoolden waar er geen waardig werk voor is, van huurders die door de hoge huren en hoge energielasten in de armoede worden gedreven, van werklozen die na 6 maanden al op een minimum moeten leven. Deze beelden komen samen in stijgende kinderarmoede en in groeiende rijen voor de voedselbanken.
In schril contrast met deze werkelijkheid krijgen we nu maatregelen die mensen verder zullen wegduwen uit de samenleving, stigmatiseren als de meest behoeftigen, en hen wegcijferen uit de statistieken. Deze zogenaamde warme samenleving geeft weinig kansen voor wie weinig heeft, maar eist veel van hen. Langere wachttijden voor sociale bescherming, voor kinderbijslag, voor een sociale woning, voor inburgering. Er zullen meer mensen voor het loket staan zonder veel perspectief op een betere toekomst.
Het afschaffen van de woonbonus was de uitgelezen kans om de sociale woningbouw in een versnelling hoger te zetten en de vele huurders te ondersteunen die een groot deel van hun bescheiden inkomen moeten besteden voor een woning op de private huurmarkt.
Er is sprake van een evaluatie van het kinderbijslagsysteem maar nergens wordt aangeduid hoe dat nog effectiever kan ingezet worden om de kinderarmoede te laten dalen. Blijkbaar is men vergeten dat mits een heroriëntering van het huidige budget, door de sociale toeslagen te verhogen, echt ingezet kan worden op een significante daling van deze kinderarmoede. Een hoger bedrag voor elk kwetsbaar gezin is mogelijk. En dit binnen het bestaande budget.
Vooruitgang in het onderwijs dreigt achteruitgang te worden: de maximale vrijheid van schoolkeuze zal zorgen voor uitsluiting en grote ongelijkheden. Extra ondersteuning van arme jongeren staat niet in de nota.
De warme samenleving is er niet voor mensen met een migratiegeschiedenis. Assimileren, jezelf uitvegen, komt in de plaats van een consequente strijd tegen racisme en discriminatie. Wie zich niet zelf wegveegt, wordt weggeduwd. Op welke manier dit zal bijdragen tot een inclusieve samenleving is een raadsel.
In de aanloop van de verkiezingen vroegen armoedeorganisaties en sociale bewegingen een actieplan armoede- en ongelijkheidsbestrijding dat gedragen wordt door het ganse parlement en waar elke minister mee verantwoordelijk voor is: een gebudgetteerd actieplan met duidelijke meetbare doelstellingen. Van dit alles vinden we niets of weinig terug. Wat we wel krijgen is een nieuwe armoede indicator om ‘de feitelijke armoede correct in kaart te kunnen brengen’. Alsof de armoedecijfers niet duidelijk genoeg zijn. Of wil men de cijfers aanpassen i.p.v. de reële armoede aan te pakken en nieuwe statistieken maken in plaats van een nieuw beleid te ontwikkelen?
De startnota is geen trendbreuk met het armoedig beleid van de laatste tien jaar. Het is nog erger en schrijnender voor de honderdduizenden mensen in armoede en voor 1 op 3 Vlaamse bewoners die niet of amper het einde van de maand halen. Zij krijgen wel een verwijzing naar een glorierijk verleden maar geen enkel perspectief voor een betere toekomst. Zij worden wel degelijk in de steek gelaten, ze worden zelfs uitgestoten.
De startnota is hard en koud. Ze gebruikt warme woorden als newspeak voor uitsluiting. Als deze nota de voorafspiegeling is van een toekomstig Vlaams regeerakkoord dan zal wie arm is, al wie anders is, zweten onder dit koufront.
Jos Geysels
Voorzitter Decenniumdoelen